گروه جنگ نرم مشرق- چندی پیش سید‌حسین موسویان، معاون پیشین سیاست خارجی شورای‌عالی امنیت ملی، عضو ارشد تیم پیشین هسته‌ای و سفیر اسبق کشورمان در آلمان در دانشگاه «جنگ» ارتش آمریکا حضور یافت و درباره رابطه ایران و آمریکا به مدت 90 دقیقه سخنرانی کرد و به پرسش‌ها پاسخ داد. در این مراسم 380 تن از افسران عالی‌رتبه نیروی زمینی، دریایی و هوایی ارتش آمریکا حضور داشتند.

موسویان در این نشست ضمن معرفی آمریکا به عنوان تهدید اول امنیت ملی ایران، 20 دلیل در مورد بی‌اعتمادی ایران به آمریکا شرح داد که در آن به اقدامات خصمانه ایالات متحده علیه ایران از گذشته تاکنون و همچنین اقدامات ایران به عنوان حسن نیت جهت حل مشکلات با آمریکا اشاره کرد.

سید‌حسین موسویان عضو ارشد تیم پیشین هسته‌ای به مدت 90 دقیقه در دانشگاه «جنگ» ارتش آمریکا برای افسران عالی‌رتبه سخنرانی کرد

یکی از درجه‌داران ارتش آمریکا در هنگام پرسش و پاسخ جلسه مذکور خطاب به موسویان گفت: آقای موسویان! این 20 موردی که بدان اشاره کردید برای ما تازگی داشت و بسیار مفید بود. اما سوال من این است که آیا دولت ایران برای روشن نمودن این نوع حقایق برای افکار عمومی آمریکا چه اقدامی کرده است. ما و مردم آمریکا از این حقایق بی‌اطلاع هستیم    . 

موسویان در پاسخ گفت: متاسفم که بگویم همه دولت‌های ایران بعد از انقلاب هیچ اقدام قابل توجهی انجام نداده‌اند و جملگی از این مهم غافل بوده‌اند. 

دیپلماسی عمومی، نقطه قوت ایالات متحده 

یکی از انواع دیپلماسی‌های معمول که طی سال‌های اخیر توسط برخی کشورها به خصوص آمریکا به‌خوبی به کار می‌رود، دیپلماسی عمومی است. اهمیت دیپلماسی عمومی به‌ویژه به لحاظ ارتقای وجهه یک کشور مد نظر است و در واقع سازوکاری برای افزایش قدرت نرم به شمار می‌رود که این امر به اندازه‌ای مهم است که وزارت امور خارجه ایالات متحده معاونتی به نام «دیپلماسی عمومی و روابط عمومی» در ساختار خود دارد که رهبری نفوذ قدرت نرم آمریکا در سرتاسر جهان را به عهده گرفته است؛ ایالات متحده با اینکه از محورهای قدرت، بیشتر به قدرت سخت یا نظامی متکی است اما هیچگاه از اهمیت قدرت نرم غافل نبوده تا حدی که یکی از محورهای استراتژی امنیت ملی آمریکا در سال 2015 به موضوع ارزش‌های آمریکایی اختصاص پیدا کرده که قسمت زیادی از گسترش آن بر عهده دیپلماسی عمومی است.

وزارت امور خارجه آمریکا می‌داند برای اینکه یک کشور قدرتمند باشد باید بر افکار، اراده و احساسات مردم دیگر کشورها مانند ایران مسلط شود و از این جهت با به کارگیری رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی مدرن به عنوان یکی از موثرترین ابزارها برای دیپلماسی عمومی، سعی در نزدیک شدن به مردم ایران دارد.

وزارت امور خارجه آمریکا برای تسلط بر افکار و احساسات مردم ایران با ابزاری مانند سفارت‌خانه مجازی سعی در نزدیک شدن به آنها دارد

از زمان حمله به سفارت آمریکا (لانه جاسوسی) در تهران، ایالات متحده به دنبال رسیدن راهی برای هم‌گرایی با مردم ایران بوده است. از آنجایی که ایالات متحده آمریکا و ایران روابط دیپلماتیک رسمی ندارند، نبود ماموریت رسمی آمریکا در ایران نشان ‌دهنده مشکلات دیپلماسی عمومی در قبال ایران بوده اما آنها همیشه در تلاش بودند تا برای کسب نفوذ بیشتر در ایران با شهروندان ایرانی رابطه برقرار کنند.

از نمونه‌های این تلاش برای تعامل با شهروندان ایرانی می‌توان در دیپلماسی رسانه‌ای به راه‌اندازی سفارتخانه مجازی در تهران توسط وزارت امور خارجه آمریکا در سال 2011 اشاره کرد؛ یا رفت و آمد هنرمندان و افراد دانشمند و علمی به کشورهای یکدیگر نیز در چارچوب دیپلماسی فرهنگی و دیپلماسی علمی توسط آمریکایی‌ها قابل تعریف است تا هم ارزش‌های آمریکایی نشر داده شود و همچنین چهره آمریکا در داخل ایران بهبود پیدا کند.

اما آمریکایی‌ها در موازات دیپلماسی عمومی برای دیگر مردم جهان، با همین ابزار رسانه برای مردم خود چهره دیگری از «حکومت ایران» نمایش می‌دهند و ایران را در فیلم، سریال و اخبار  کشور حامی تروریسم معرفی می‌کنند تا مشروعیت اقدامات علیه ایران را کسب کرده باشند.

آمریکا به صورت موازی با دیپلماسی عمومی، برای تخریب «حکومت ایران» و مشروعیت اقدام علیه آن، با ابزار فیلم، سریال ، ایران را کشور حامی تروریسم معرفی می‌کند 

بررسی و تحلیل اکثر موارد تلاش‌های دولت آمریکا در حوزه دیپلماسی عمومی در قبال ایران فرصت دیگری می‌طلبد اما همین مطالب نشان می‌دهد که آنها تا چه اندازه در کار خود جدی و پیگیر هستند.

دولت‌های ایران، بیگانه با دیپلماسی عمومی

سوال یکی از درجه‌داران ارتش آمریکا در سخنرانی موسویان در دانشگاه «جنگ» آمریکا نشان می‌دهد که دولت‌های ایران در دیپلماسی عمومی نتوانستند واقعیت‌های رابطه ایران با دشمن خود یعنی آمریکا را آشکار و تبیین کنند.

حداقل کاری که ایران برای مقابله با امپراطوری رسانه‌ای که به ارایه چهره‌ای جنگ طلب از ایران اسلامی و به دنبال تخریب وجهه بین‌المللی جمهوری اسلامی در اذهان عمومی آمریکا مشغول هست، راه اندازی سفارت‌خانه مجازی جمهوری اسلامی در واشنگتن توسط وزارت امور خارجه است که باعث تقویت وجهه بین‌المللی ایران در فضای عمومی کشور هدف یعنی آمریکا می‌گردد.

وزارت امور خارجه ایران با توجه به رسالت جهانی خود و از سوی دیگر ایران‌هراسی شدید توسط آمریکا با نهادی مانند هالیوود، به‌شدت نیازمند توسعه و بسط دیپلماسی عمومی در نزد افکار مردم آمریکا با بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌ها است که در این میان سفارت‌خانه‌ مجازی بنا به علل مختلف از جمله ضریب نفوذ بالا و همچنین عملی بودن با کمترین موانع و هزینه‌های اندک یک گزینه بسیار مناسب در این زمینه‌ است.

سفارت‌خانه‌ مجازی در واشنگتن به دلیل ضریب نفوذ بالا و همچنین عملی بودن با کمترین موانع و هزینه‌های اندک، گزینه مناسب برای وزارت امور‌خارجه ایران جهت تقویت وجهه ایران در آمریکا است

این سفارتخانه مجازی می‌توانست به تسهیل رابطه با افکار عمومی آمریکا، ارتباط با ایرانیان آمریکا،پرکردن جای خالی لابی ایران، کمک کرده تا به هدف اصلی یعنی تصویر حقیقی و مثبت ایران نزد افکار عمومی آمریکا نزدیک شود.

واقعیت‌های تاریخی رابطه دو کشور آمریکا با ایران مانند کودتای آمریکایی - انگلیسی 28 مرداد، حمایت از شاه مخلوع، تبدیل سفارت امریکا در تهران به مرکز جاسوسی، حمایت از صدام در جنگ هشت ساله علیه ایران، هدف قرار دادن ایرباس ایران و شهادت 290 ایرانی بی‌گناه توسط ناو وینسنس، تحریم‌های ظالمانه و مواردی از این دست به همراه اسناد آن، رخ‌دادهایی هستند کهدولت‌های ایران بعد از انقلاب اسلامی بیشتر برای افکار عمومی داخلی ایران به آن پرداخته‌اند و متاسفانه به طور تقریبی به هیچ عنوان فیلم، سریال، بازی، مستند در سطح بین‌المللی در این رابطه نساخته‌اند تا افکار عمومی در آمریکا با این واقعیت‌ها آشنا شوند.

هدف قرار دادن ایرباس ایران و شهادت 290 ایرانی بی‌گناه توسط ناو وینسنس، سوژه مناسبی برای تولید فیلم در سطح بی‌المللی است که به آن توجهی نگردیده است

دامنه استفاده از رسانه‌های جدید در فضای سایبر مانند شبکه‌های موبایلی، شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توئیتر، گوگل‌پلاس و...نباید فقط در حد شخصی مانند فعالیت آقای دکتر ظریف وزیر محترم امورخارجه باشد و باید وزارت امور خارجه در انواع این شبکه‌ها حساب رسمی داشته باشد؛ حتی راه‌اندازی سفارت‌خانه مجازی در واشنگتن نیز در عرصه دیپلماسی عمومی می‌تواند مشت ایران‌هراسی در رسانه‌های جریان اصلی را برای مردم آمریکا باز کند و ارتباط مستقیم و بدون واسطه با شهروندان آمریکا واقعیت‌های ایران را به آنها نشان دهد.

توجه رهبر معظم انقلاب اسلامی به دیپلماسی عمومی

هفته پیش رهبر معظم انقلاب اسلامی در نامه‌ای به رئیس جمهور سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه را ابلاغ کردند. در بخش‌هایی از این برنامه استراتژیک به بهره‌گیری حداکثری از روش‌ها و ابزارهای دیپلماسی نوین و عمومی و همچنین افزایش ظرفیت‌های قدرت نرم اشاره شده بود که نشان از اهمیت دیپلماسی عمومی و قدرت نرم در این سطح دارد. اهمیت دیپلماسی عمومی در نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی به آن اندازه است که ایشان به طور مستقیم پا در این عرصه گذاشتند و نامه‌ای خطاب به جوانان اروپایی و آمریکای شمالی نوشتند و آن را نه از طریق وزارت امور خارجه بلکه از طریق شبکه‌های اجتماعی ارسال کردند. حمایت و پشتیبانی جدی از تولید فیلم «محمّد» به کارگردانی مجید مجیدی که در راستای بهبود چهره پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و اسلام در جهان ساخته شد، نمونه دیگری از اهمیت و توجه زیاد رهبر معظم انقلاب اسلامی به دیپلماسی عمومی است.

ارسال نامه‌ به جوانان اروپایی و آمریکای شمالی در شبکه‌های اجتماعی وحمایت جدی از تولید فیلم «محمّد» نشان از توجه بسیار بالای رهبر معظم انقلاب اسلامی به دیپلماسی عمومی دارد

به طور قطع این عدم بهره‌گیری از حوزه دیپلماسی عمومی و دوری از ابتدایی‌ترین ابزار اطلاع رسانی از سوی وزارت خارجه را نمی‌توان با هیچ یک از پروتکل‌های دیپلماتیک توجیه نمود، زیرا امروز بیشتر کشورهای جهان به اهمیت این حوزه پی برده و با استفاده از امکانات مختلف از قبیل شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، مخاطبان خود در دیگر کشورها را هدف قرار می‌دهد. حال باید دید وزارت خارجه تا چه زمانی قرار است میدان دیپلماسی عمومی را به دیگر کشورها و برخی موارد به دشمنان واگذار کند.