«تأثیر توافق هسته‌ای بر بازار ارز موقتی است.»
محمد طبیبیان از نظریه‌پردازان اصلی در دولت سازندگی در مصاحبه با آریا گفت: اثری که توافق هسته‌ای بر روی بخش ارز و طلا می‌گذارد یک اثر موقتی است و اثر اقتصادی چندانی نیست.

وی گفت: بهترین تأثیر توافق هسته‌ای آن است که با لغو تحریم‌های بانکی ببینیم آیا تجارت بین‌المللی ایران راه می‌افتد و به حرکت درمی‌آید. اگر تجارت بین‌المللی ایران و پرداخت‌های بین‌المللی روان شود آنگاه می‌توان انتظار داشت اقتصاد کشور بهتر شود در غیر این صورت تأثیر توافق هسته‌ای بر بازار بورس و سکه و ارز موقتی است و از نظر اقتصادی نفع چندانی ندارد.

وی افزود: توافق هسته‌ای به شرطی بر اقتصاد کشور تأثیر دارد که تحریم‌های بانکی برداشته شود و بخش خصوصی بتواند معامله راحت انجام دهد. اثری که توافق هسته‌ای بر روی بخش ارز و طلا می‌گذارد یک اثر موقتی است و اثر اقتصادی چندانی نیست اما اگر بر روی مراوده‌ها و داد و ستدهای بخش خصوصی کشور با دنیا اثر مثبت بگذارد در آن صورت اثر اقتصادی آن ظاهر خواهد شد.

همزمان وبسایت مؤسسه بروکینگز در یادداشتی به قلم ساشا لومن نوشت: برداشته شدن تحریم‌ها، فارغ از نحوه عملی شدن آن، عنصر اصلی توافق نهایی میان ایران و گروه 5+1 خواهد بود. اما معلوم نیست که اقتصاد ایران از برداشته شدن تحریم‌ها سود قطعی ببرد، زیرا برداشته شدن تحریم‌ها به صورت خودکار منجر به تغییر رفتار شرکت‌های خارجی نخواهد شد. ادامه غیاب شرکت‌های خارجی یعنی درآمدهای دولت ایران افزایش نخواهد داشت. این پیامد سبب خواهد شد که دلبستگی مقامات ایران به توافق کمتر شود.

به گزارش دیپلماسی ایرانی، این تحلیلگر می‌افزاید: علاوه بر تحریم‌های اولیه که معطوف به اشخاص حقیقی و حقوقی آمریکا هستند، دولت آمریکا و کنگره شبکه پیچیده‌ای از تحریم‌های ثانویه سخت را از سال 2010 اعمال کرده‌اند که فعالیت تجاری شرکت‌های بیگانه را در بخش‌های اصلی اقتصاد ایران هدف گرفته است.

رها شدن از فشار این تحریم‌ها احتمالاً یکی از انگیزه‌های اصلی مقامات ایران و موافقت آنها با محدودسازی و شفاف‌سازی برنامه هسته‌ای‌شان بوده است. اما علاقه‌مند ماندن مقامات ایرانی به توافق نهایی و «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) به احتمال زیاد بستگی به آن دارد که ایران در مقابل امتیازاتی که می‌دهد تا چه حد از فشار تحریم‌ها رها شود ساختار کنونی تحریم‌های آمریکا دو مانع اصلی در برابر برداشته شدن مؤثر تحریم‌ها ایجاد کرده است.

اولین مانع در برابر برداشته شدن تحریم‌ها، سیاسی است. کدام یک از تحریم‌های ثانویه آمریکا باید برداشته شوند؟ اعمال تحریم برای دولت آمریکا کار نسبتاً آسانی بوده است، زیرا هر دو حزب دموکرات و جمهوری خواه بر سر فشار به تهران توافق داشته‌اند. اما از آن طرف، بر سر برداشتن تحریم‌ها توافق چندانی وجود ندارد. دولت آمریکا برای رفع این نگرانی‌ها تعهد کرده که به چارچوب حقوقی تحریم‌ها دست نزند. 

تحلیلگر بروکینگز در ادامه نوشت: مانع دوم اساساً روانی است. نمی‌توان با قاطعیت گفت که اقتصاد ایران از برداشته شدن تحریم‌ها منتفع خواهد شد. آن طور که مشخص است، رسیدن به این هدف دشوار است زیرا شرکت‌های خارجی میل ندارند در وضعیتی که بازگشت تحریم‌های ثانویه سایه افکنده است، به بازار این کشور بازگردند.

تحریم‌های ثانویه آمریکا نه فقط ایرانیان، بلکه شرکت‌های خصوصی ثالث را هم هدف قرار داده‌اند. دولت اوباما مهارت خاصی در اعمال تحریم‌ها در جای جای دنیا نشان داده است. این تحریم‌ها بر دو ستون استوار بوده‌اند: اعمال مجازات‌های سخت مدنی و کیفری برای تخلفات صورت گرفته گذشته، و گذاشتن بار مسئولیت تطبیق با تحریم‌های آمریکا بر دوش خود شرکت‌ها. شرکت‌ها هم تمام تلاش خود را می‌کنند تا از خطر زیر پا گذاشتن تحریم‌های آمریکا و روبرو شدن با عواقب سنگین آن بگریزند.

ساشا لومن نوشت: از این رو،‌ بسیاری از شرکت‌ها سعی دارند دست به مخاطره نزنند و تجارت با شرکت‌ها و اشخاص ایرانی را کلاً تعطیل کنند، حتی در موارد قانونی و مجاز، چون احتمال مجازات و آسیب دیدن شهرتشان وجود دارد. این رفتار شرکت‌های خصوصی چالش روانی مهمی در برابر لغو تحریم‌ها است. فعالیت تجاری شرکت‌های خارجی در ایران است که پس از برداشته شدن تحریم‌ها باعث ایجاد سود اقتصادی می‌شود.

نکته‌‌ای که ماجرا را پیچیده‌تر کرده است این است که کلید اصلی دیپلماسی مبتنی بر فشار ایالات متحده در زمان تحریم، ایجاد فضایی ابهام‌آمیز در مورد مرز بین فعالیت قانونی و غیرقانونی در تعامل تجاری با ایران بوده است. برداشتن تحریم‌ها به صورتی مؤثر نیازمند تلاش جدی حتی تا مدت‌ها بعد از ماه ژوئن ]ورسیدن به توافق[ است.